TEMBEL TENEKE DEĞERLENDİRMESİ / DÜRİYE AYYILDIZ / ÇAĞDAŞ TÜRK DİLİ DERGİSİ, KASIM 2019

Mavisel Yener’in Tudem Yayınlarından yeni bir kitabı çıktı: “TEMBEL TENEKE ACABA NEREDE?” okuma güçlüğü çeken çocuklar (dislektik) için özel olarak yazılmış; harf karakterlerinden, sayfa düzenine; sözcük yinelemelerinden, düzden ve tersten aynı okunan sözcüklerine dek… İlgi yaşı olarak “7-10” aralığı düşünülmüş.

Okumaya başladığınızda anlatıcının sıcaklığı sizi hemen sarıyor. Bitişteki soru gülümsetirken “Bilmez miyim hiç,” dedirtiyor. Kurgu hoş. Çöp bidonunda minik kedinin yalnızlığıyla başlayıp hiç akla gelmeyecek yerde aradıklarınızı bulduğunuzda aaaa!…dedirterek biten, içinizi ısıtan bir öykü bu. İçinde merak var, sorular var (Minik kedi neden miyavlıyor, neden telefonda arayan yok, neden bahçede sesler yükseliyor, minik kedi nereye gitti, Sos nereye gitti?) güldürücü, düşündürücü yanlar var (kediyi almak isteyenlerin soruları, kedilerin saklanmaları) sevgi var, sevginin koşulsuzluğu var (Sevgi koşullara bağlı değildi. Sahi, birini sevdiğimizi nasıl anlardık?) önyargıların yanıltıcılığı var (kediler çok kıskançtır), herkez/ herkessözcüğünün yazımına olay akışı içinde yer verilmesi var… Okur sürekli dikkat etmek, düşünmek, yanıt aramak durumunda. Kısacası “Tembel Teneke Acaba Nerede?”nin “kolay okunur olma” özelliklerini taşımasının yanında, çocukları eğlendirirken sezdirmeden sorularla düşündürüp kendilerini tanıma, benliklerinin oluşumuna katkıda bulunma gibi gizli bir işlevi var.

Baş karakter Ata’nın kişilik özellikleri gerçekçi: “Duygusal, çok uslu değil, biraz dağınık, azıcık kararsız.” Ayrıca hayvanlarla olan dostluğu örnek… Tersten okunuşu düz okunuşuyla aynı olan sözcükleri okumayı çok sevmesi… Bu o kadar doğallıkla verilmiş ki… Çocuklar daha kitabı okurken düşünmeye başlayacaklar böyle sözcükleri (söz aramızda, bende de öyle oldu).

Kitabı “kolay okunur kılmak” için yapılan bazı sözcük yinelemelerinin Ata’nın kararsızlığına yedirilişi, bazılarının anlatım akışının yarattığı doğal bir beklenti havasında oluşu çok ustaca: “Karar vermek zordu. Yani o kadar da zor değil. Ama zor gibi.” Bu kalıbın 8 farklı durumda yinelenmesi ayrı bir tat veriyor anlatıma.

Ata’nın odası birazcık dağınıktı, yani o kadar da değil. Ama dağınık gibi.                             

Bahçeye yaklaştı. Yaklaştı. Biraz daha yaklaştı.

Tuhaftı. Çok tuhaftı. Çok çok tuhaftı.

Ata için zaman geçmek bilmiyordu. Bekledi. Bekledi. Bekledi…

Şeyyy…baba… şeyyy…

Buldum onları buldum. Buldum. Buldumm!

Sos bir süredir ortalarda görünmüyordu… Sos nerelerde? Sos…Soos…Sossss!

Sos ortada yoktu.

Dil-anlatım zenginliği Mavisel Yener’in bu öyküsünde de kendini gösteriyor, ikilemeler, deyimler, şirin söyleyişler ( paldır küldür, abur cubur, hapır hupur, iç geçirmek, fırt oraya fırt buraya koşturmak, yıldırım hızıyla gitmek, yer yarılıp içine girmek, aklından geçmek, mideye indirmek, dikkat çekmek, aklına takılmak, aklından geçmek, iç geçirmek, hırslanmak, sahiplenmek, aranmak, şapşal, tembel teneke, umut kırıntısı, buz gibi ses, kekin kokusunun bir tur atması, her zaman göreve hazır olan gözyaşları, tuzlu gözyaşlarının pek lezzetli oluşu…)

Teşekkürler Mavisel Yener, emeğinize sağlık; çocukların gözü aydın, bir dostları daha oldu…

 

Tembel Teneke Acaba Nerede? Düriye Ayyıldız- Çağdaş Türk Dili Dergisi sayı 381, Kasım 2019